40 lat po katastrofie górniczej w Wapnie 1977-2017

W sobotę 19 sierpnia w Wapnie miały miejsce obchody 40 rocznicy katastrofy górniczej. Z tej okazji do Wapna (dzięki wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego) przyjechał okolicznościowy pociąg z Poznania. Z przejazdu szynobusem skorzystało m.in ok. 50 mieszkańców gminy. Po przyjeździe pociągu wszyscy biorący udział w obchodach udali się na teren dawnej kopalni soli.  W hali remontowej cystern kolejowych zebranych powitał Wójt Gminy Wapno p. Zbigniew Grabowski, który przedstawił zarys historii górnictwa w Wapnie. Następnie odbyła się projekcja filmu p. Jerzego Jernasa "Bohaterowie z Wapna" oraz pokaz prezentacji multimedialnej poświęconej kopalni soli i katastrofie górniczej z 1977 r.  (przygotowanej w wapieńskiej Bibliotece Publicznej). Po zakończeniu pierwszej części obchodów wszyscy zgromadzeni udali się pod obelisk upamiętniający kopalnię soli, gdzie złożyli wiązanki kwiatów a następnie główną ulicą Wapna - od niedawna ul. Solną - do Zespołu Szkół. W przemarszu przez Wapno towarzyszyła im Orkiestra Dęta przy OSP w Kcyni. W hali sportowej Zespołu Szkół wykład okolicznościowy wygłosił Marcin Lisiecki, autor książki „Kopalnia wczoraj i dziś". Po wykładzie odbył się koncert jubileuszowy w wykonaniu p. Zbigniewa Zaranka. Uczestnicy uroczystości mieli także okazję obejrzeć eksponaty z Izby Pamięci poświęconej kopalni soli (niestety częściowo uszkodzone po ubiegłotygodniowej burzy i ulewie, i awaryjnie wystawione na holu hali sportowej).

-

FOTO (ER)
-

Gdy zapadła się ziemia...

Katastrofa górnicza – 1977 r.

Największe zagrożenie dla kopalni soli stanowi woda, ze względu na łatwą rozpuszczalność soli. Woda jest szczególnie niebezpieczna jeśli dopływa w sposób niekontrolowany spoza złoża solnego. W Wapnie od samego początku budowy szybu nr I walczono z dopływem wody. W 1977 r. Wapno przeżyło swoistą tragedię.

W sierpniu 1972 r. wystąpił wyciek ługu ze stropu w komorze 36 na poziomie III. Z czasem wyciek zaczął się zwiększać. We wrześniu 1976 r. wypływało 7 l/min. W kopalni wprowadzono stan awaryjny. 3 VIII 1977 r. wyciek wzrósł do 0,53 m³/min (530 l/min). Natychmiast podjęto decyzję o całkowitym wstrzymaniu wydobycia. Prowadzono tylko akcję ratowniczą i ewakuacyjną urządzeń. 4 VIII dopływ zwiększył się do 5 m³ /min. W nocy z 4 na 5 VIII około godziny 1³⁰ nastąpiło katastrofalne przerwanie się znacznych mas wody w rejonie komory 36. W ciągu 15 min. do wyrobisk wdarło się ok. 30 000 m³ wody (2000 m³ /min). 5 VIII w wyniku osiadania gruntu zaczęły powstawać zapadliska w rejonie zbiornika wodnego po dawnej kopalni gipsu. Częściowo zapadły się garaże na tyłach nie istniejącego już przedszkola. Podjęto ewakuację ludności z zagrożonych obiektów (324 osoby). Wstrzymano ruch samochodowy i kolejowy. Przedszkole, pocztę, centralę telefoniczną, ośrodek zdrowia i aptekę przeniesiono do pomieszczeń szkoły podstawowej.

16 VIII 1977 r. ponownie doszło do osiadania gruntu, tym razem w rejonie ul. Ogrodowej. W nocy zaczęły pękać mury, obsuwała się ziemia a z basenu ppoż. wyciekła woda. 8 IX na ul. Świerczewskiego powstał lej głębokości kilku metrów. Do kolejnych deformacji powierzchni w postaci osiadania dużych terenów, zapadlisk, szczelin, lejów oraz zniszczenia budynków w rejonie ulic: Obrońców Stalingradu, Staszica i Świerczewskiego doszło w nocy z 28 na 29 X. Ogromny lej na ul. Obrońców Stalingradu pochłonął kilka drzew, 1-piętrowy budynek mieszkalny i część sąsiedniego domu. Ewakuowano ponad 1000 osób. Deformacje powierzchni wystąpiły jeszcze w styczniu 1978 r.

W wyniku akcji ratowniczej ewakuowano łącznie 1402 osoby. Nikt nie zginął i nie został ranny. Zniszczeniu lub uszkodzeniu uległa prawie cała zabudowa centrum Wapna. Ewakuowani mieszkańcy Wapna otrzymali mieszkania w Wągrowcu, Pile, Czarnkowie, Wronkach, Złotowie, Trzciance. Od października 1977 r. do czerwca 1978 r. trwało zatapianie kopalni wodą z J. Czeszewskiego doprowadzaną specjalnym rurociągiem. Bezpośrednią przyczyną wdarcia się wody do kopalni było powstanie szczelin w górnej ochronnej warstwie solnej. Warstwa ta została szczególnie naruszona najprawdopodobniej w wyniku eksploatacji poziomu III w latach 1952-1967 a także w latach 70-tych na skutek użycia zwiększonych ładunków do odstrzeliwania soli.